برای شروع فعالیت در بازار بورس و اوراق بهادار، کافی است کد بورسی را از یک شرکت کارگزاری دریافت کنید. این کد، کلید ورود شما به دنیای سرمایه‌گذاری در بورس است. با این کد، می‌توانید به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در بازار سهام مشارکت داشته باشید.
در روش مستقیم، شما به عنوان سهامدار مستقل مسئولیت مدیریت پورتفوی خود را بر عهده دارید. این مورد شامل خرید و فروش سهم‌های شرکت‌های مختلف می‌شود. برای موفقیت در این روش، نیاز به دانش و اطلاعات کافی در زمینه بازار سرمایه دارید.
در روش غیرمستقیم، شما می‌توانید از طریق خرید سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا با انتخاب شرکت‌های سبدگرانی و مدیریت دارایی، در بازار مشارکت کنید. این روش برای کسانی که نمی‌خواهند مستقیما پورتفوی خود را مدیریت کنند، مناسب است.
در ادامه، به بررسی روش‌های تشکیل سبد سهام و اصول مدیریت پرتفوی خواهیم پرداخت.
آشنایی با پرتفوی یا سبد سهام
سبد سهام یا پرتفوی بورسی، ترکیبی از انواع سهام است که توسط یک سرمایه‌گذار خریداری می‌شود، با هدف تقسیم ریسک سرمایه‌گذاری بین چندین سهم. این استراتژی به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که از سود یک سهم، ضرر سهام دیگر را جبران کنند. پرتفوی بورسی شامل سهم‌های متنوع از گروه‌های مختلف بورس است، که از لحاظ بنیادی می‌توانند تفاوت‌های زیادی داشته باشند.
فلسفه تشکیل سبد سهام همانند ضرب المثل قدیمی است که می‌گوید: “همه تخم مرغ‌ها را در یک سبد نگذارید!” به این معنا که با داشتن تنوع در سبد سهام، سرمایه‌گذار می‌تواند در مقابل نوسانات بازار و ریسک‌های خاص هر صنعت مقاومت کند. این رویکرد باعث کاهش وابستگی به عملکرد یکنواخت یک سهم و افزایش استحکام پرتفوی سرمایه‌گذار می‌شود.
تشکیل سبد سهام نیاز به تحلیل دقیق بازار، شناخت صنعت‌ها و شرکت‌ها و توجه به عوامل اقتصادی و مالی دارد. با این رویکرد، سرمایه‌گذاران می‌توانند بهترین تصمیمات را بر اساس اطلاعات جامع و اصول مدیریت پرتفوی انجام دهند.
استراتژی‌های مدیریت پورتفوی
مدیریت پرتفوی در کل دو استراتژی اصلی دارد: استراتژی منفعل (یا انفعالی) و استراتژی فعال. در اینجا به توضیح این دو استراتژی خواهیم پرداخت:
استراتژی منفعل (انفعالی)
استراتژی منفعل به دلیل عدم توانایی در پیش‌بینی جریان آتی بازار یا عملکرد قیمت سهام، به نزدیک کردن بازده پرتفوی به بازده شاخص مورد نظر متمرکز است. در این نوع استراتژی، مدیریت پرتفوی به شکل خرید و نگهداری عمل می‌کند. در طول دوره سرمایه‌گذاری، سهام بر اساس چندین معیار خریداری می‌شوند و سپس تا پایان دوره، حفظ می‌شوند. این به این معناست که هیچ فعالیت خرید و فروشی پس از ایجاد پرتفوی انجام نمی‌شود. این استراتژی با نام‌های مختلفی همچون “استراتژی سرمایه‌گذاری در شاخص” نیز شناخته می‌شود.
نوسانات بازار
استراتژی منفعل با توجه به نوسانات بازار، اقدام به تنظیم و تعدیل نمی‌کند و سعی در ایجاد پرتفوی متناسب با ساختار بازار دارد. این رویکرد بیشتر برای سرمایه‌گذارانی مناسب است که تمایل دارند به تغییرات کوچک در پرتفوی خود واکنش نشان دهند و از استراتژی‌های پایدار و کم‌ریسک بهره‌مند شوند.
این استراتژی مناسب برای کسانی است که به جستجوی بازدهی متوسط و حفظ سرمایه خود در بازارهای نوسانی هستند.
نحوه تشکیل پرتفوی انفعالی
برای ایجاد یک مدیریت پورتفولیو انفعالی، سه روش اصلی وجود دارد که در زیر به توضیح آن‌ها می‌پردازیم:
- روش پیگیری کامل: در این روش، هدف این است که تمام سهام موجود در یک شاخص با توجه به وزن‌شان در آن شاخص، در پرتفوی خریداری شوند. این به این معناست که هر سهم به میزانی خریداری می‌شود که نسبت وزن آن در شاخص حفظ شود.
- روش نمونه‌گیری: در این روش، مدیر پرتفوی تنها سهامی را انتخاب می‌کند که در شاخص مبنا حضور دارند. این روش به مدیر امکان می‌دهد تا با کاهش تعداد سهام، به راحتی پرتفوی را مدیریت کند و به تغییرات شاخص سریعا واکنش نشان دهد.
- روش بهینه‌سازی یا برنامه‌ریزی غیرخطی: در این روش، از اطلاعات تاریخی تغییرات قیمت‌ها و ارتباط بین سهام (همبستگی) استفاده می‌شود.
با انتخاب یکی از این روش‌ها، سرمایه‌گذاران می‌توانند پرتفوی انفعالی مناسب برای هدف و استراتژی خود ایجاد کنند.
استراتژی فعال
این استراتژی به طور عمده با هدف تطابق با پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت یا میان‌مدت بازار و سهم مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، مدیر پرتفوی به صورت دائمی در فعالیت‌های خرید و فروش سهم مشغول است تا بازدهی بیشتری نسبت به بازدهی شاخص بازار (بازدهی متوسط بازار) داشته باشد.
در مدیریت فعال پرتفوی، سه نوع استراتژی وجود دارد:
1. استراتژی سنجش موقعیت بازار
در این استراتژی، سرمایه‌گذار با پیش‌بینی آینده بازار، تناسب سرمایه‌گذاری خود را در اوراق بهادار تغییر می‌دهد. اگر پیش‌بینی نشان دهد بازدهی پرتفوی بیشتر از میانگین بازار خواهد بود، سرمایه‌گذاری را تعدیل و ریسک پرتفوی را اصلاح می‌کند.
2. استراتژی گلچین سهام
در این روش، سرمایه‌گذار وزن سهام زیر قیمت را افزایش می‌دهد و وزن سهام بالای قیمت را کاهش می‌دهد. این رویکرد باعث تنوع ریسک پرتفوی می‌شود و انتخاب‌های سهم تأثیرگذارتر می‌شوند.
3. استراتژی تمرکزبخش
این روش مشابه استراتژی گلچین سهام است با این تفاوت که به جای سهام، به صورت تخصصی در یک صنعت خاص سرمایه‌گذاری انجام می‌دهد. این استراتژی به سرمایه‌گذار این امکان را می‌دهد که به صورت دقیق‌تر بر روی یک صنعت مشخص تمرکز کند و با اطلاعات دقیق‌تر و بهتر، تصمیمات بهینه‌تری برای پرتفوی خود بگیرد.
این استراتژی‌ها ابزارهای موثری برای مدیریت پرتفوی فعال و تحت تاثیر تغییرات بازار می‌باشند.
اصول مهم در تشکیل سبد سهام
برای مدیریت بهینه سبد سهام، سه اصل اساسی وجود دارد که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم:
اصل اول: تک سهم نشوید
توزیع وزن سرمایه بر روی چند سهم به‌جای تمرکز بر یک سهم، اولین گام استاندارد در تشکیل سبد سهام است. اگرچه تک سهم شدن ممکن است جذاب به نظر بیاید، اما این اقدام با ریسک‌های بالایی همراه است. به خصوص اگر شما از جمله معامله گران ریسک‌پذیر هستید، توصیه می‌شود که از ابتدا حتی در شروع سرمایه‌گذاری، قید متنوع‌سازی و عدم تک سهمی را رعایت کنید. تشکیل سبد سهام به معنای افزایش تنوع و متنوع‌سازی است، اما این فرآیند هنوز به پایان نمی‌رسد.
اگر پرتفوی خود را از یک صنعت خاص تشکیل دهید، به‌اندازه عدم تشکیل سبد سهام، ریسک‌های زیادی وجود دارد. تصمیم به انتخاب سهم‌ها از یک صنعت مشخص ممکن است به نظر کوتاه‌بینانه آید، زیرا در صورت رکود اقتصادی یا رویدادهای غیرمنتظره، تمام سهم‌ها ممکن است با افت قیمت مواجه شوند و سرمایه شما آسیب ببیند.
ایجاد سبد سهام با توجه به اصل اول، امکان مدیریت بهتر ریسک و افزایش استحکام پرتفو را فراهم می‌کند و در نهایت، می‌تواند به کسب بازدهی پایدار و افزایش سرمایه کمک کند.
اصل دوم: توزیع مناسب وزن‌های سبد اوراق بهادار در پرتفوی بورسی
پس از انتخاب موارد مورد نیاز برای تشکیل سبد اوراق بهادار، ضرورت دارد که آن را به صورت دوره‌ای تجزیه و تحلیل کرده و تعادل آن را دوباره ایجاد کنید؛ زیرا تغییرات در بازار می‌توانند وزن‌دهی اولیه شما را تغییر دهند. برای تخصیص دارایی واقعی در سبد اوراق بهادار، سرمایه‌گذاری‌ها را به صورت کمّی دسته‌بندی کنید و نسبت ارزش هر کدام از آن‌ها را نسبت به کل سبد بسنجید. عواملی نظیر وضعیت مالی شرکت، نیازهای آینده و تحمل نوسانات ریسک از جانب شما نیز از اهمیت زیادی برخوردارند.
در صورتی که تغییراتی رخ دهد، مدیریت پرتفوی خود را نیز به نسبت آن‌ها تغییر دهید. اگر تحمل ریسک شما کاهش پیدا کند، باید میزان سهام سبد خود را نیز کاهش دهید. از سوی دیگر، اگر ریسک پذیری شما افزایش یابد، باید بخشی از دارایی‌های خود را به سهام‌های پرریسک‌تر اختصاص دهید.
برای ایجاد تعادل مجدد، باید تعیین کنید که در وزن‌دهی موقعیت خود، به کدام طبقه از دارایی‌ها وزن کمتری داده و به کدام وزن بیشتری داده‌اید. این اقدامات باعث مدیریت اثربخش و هوشمندانه پرتفو شما خواهد شد و در مواجهه با تغییرات بازار، بهترین عملکرد را ارائه می‌دهد.
اصل سوم: ایجاد تعادل مجدد به شکلی استراتژیک
بعد از درک اهمیت اصل دوم و اجرای آن در مدیریت پرتفو، لازم است تعیین کنید کدام دارایی‌ها را به عنوان جایگزین سهام قبلی باید خریداری کنید. تشخیص صحیح در خرید سهام جایگزین اهمیت بسیار زیادی دارد و عدم توازن می‌تواند اثرات منفی بزرگی به همراه داشته باشد. بنابراین، توصیه می‌شود که در خرید سهام از تحلیل بهره گرفته شود.
پرتفوی مناسب می‌تواند شامل گروه‌های مختلف بورس باشد، از جمله شرکت‌های سرمایه‌گذاری، گروه خودروسازی، دارویی، پتروشیمی، غذایی، پالایشی و غیره. اگر پول شما محدود است، از صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز می‌توانید بهره‌مند شوید.
کارشناسان سرمایه‌گذاری توصیه می‌کنند تا بخشی از سبد سهام خود را به شرکت‌ها و هولدینگ‌ها اختصاص دهید و از ترکیب سهام کوچک و بزرگ استفاده کنید. همچنین، از هیجانات و شایعات دوری کرده و نوسانات بازار را با استراتژی معاملاتی صحیح مدیریت کنید. با این اقدامات، می‌توانید در مواجهه با نوسانات بازار با ثبات و اطمینان عمل کنید و به دستیابی به اهداف سرمایه‌گذاری خود نزدیک‌تر شوید.
سخن پایانی
تشکیل سبد سهام از انواع مختلف بورسی با توجه به تحلیل و تنوع، جهت مدیریت پرتفوی حیاتی است. با خرید سهام مناسب، توازن لازم در سبد ایجاد شده و تغییرات بازار مدیریت شده و اثرات منفی کاهش می‌یابد. توصیه می‌شود که با استفاده از استراتژی معاملاتی صحیح و متنوع‌سازی، نوسانات بازار با اطمینان مدیریت کنید.
سوالات متداول
تشکیل سبد سهام چیست؟
تشکیل سبد سهام به انتخاب و متنوع‌سازی سهام مختلف در بازار بورس برای کاهش ریسک و بهینه‌سازی عملکرد سرمایه‌گذاری اطلاق می‌شود.
چرا توصیه می شود که در خرید سهام ابتدا به تحلیل آن بپردازیم؟
تحلیل در خرید سهام کمک می‌کند تا تصمیمات مستند و اساسی در تشکیل سبد سهام گرفته شود و ریسک‌ها به دقت مدیریت شوند.
اهمیت مدیریت پورتفوی چیست؟
مدیریت پرتفو جهت حفظ توازن، متنوع‌سازی دارایی‌ها و مدیریت ریسک در معاملات سهام اهمیت دارد و به سرمایه‌گذار کمک می‌کند تا به بهره‌وری بالاتری دست یابد.
