متا دیسکریپشن : آشنایی با ارزش افزوده اقتصادی (EVA) و رابطه آن با نسبت های مالی شرکت. بررسی همه جانبه ارزش افزوده اقتصادی

ارزش افزوده اقتصادی و رابطه آن با نسبت های مالی شرکت

در دهه‌های اخیر، مفهوم ارزش افزوده اقتصادی به عنوان یکی از عوامل کلیدی در تحلیل عملکرد و موفقیت شرکت‌ها و سازمان‌ها به‌شمار می‌آید. ارزش افزوده اقتصادی نشان‌دهنده توانایی یک واحد تولیدی یا سازمان در افزایش ارزش محصولات و خدمات ارائه‌شده است. در این رابطه، ارتباط مستقیم بین ارزش افزوده اقتصادی و نسبت‌های مالی شرکت به‌عنوان نشانگرهای مهم در ارزیابی عملکرد مالی شرکت‌ها مطرح می‌شود. نسبت‌های مالی مانند سودآوری، بازده سرمایه گذاری و نسبت‌های بدهی می‌توانند تأثیرات مستقیم بر ارزش افزوده اقتصادی داشته باشند و درک این تعاملات به مدیران و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا بهترین تصمیمات را در زمینه مدیریت مالی و سرمایه‌گذاری اتخاذ کنند.

ارزش افزوده اقتصادی چیست؟

ارزش افزوده اقتصادی به عنوان یک شاخص کلیدی در ارزیابی عملکرد مالی شرکت‌ها به‌شمار می‌آید. این معیار، مازاد سود حاصل از فعالیت مالی یک شرکت را نمایان می‌سازد که از تفاضل بین مخارج سرمایه ای واحد تجاری با سود عملکردی آن به‌دست می‌آید. این محاسبات، پس از کسر هزینه‌های مالیات بردرآمد، به شرکت این امکان را می‌دهد تا سود خالص و اقتصادی خود نسبت به هزینه‌های صورت‌گرفته را به وضوح مشخص کند.

هدف ارزش افزوده یا سود اقتصادی این است تا واقعیت سودآوری یک شرکت را به شکل عددی ارائه دهد تا مدیران و سرمایه‌گذاران بتوانند به‌صورت دقیق عملکرد اقتصادی خود را ارزیابی نمایند. در این راستا، محاسبه ارزش افزوده اقتصادی با کاهش مالیات از سود عملکردی (NOPAT) آغاز می‌شود و سپس با مقایسه سود خالص عملیاتی با مخارج سرمایه ای، این معیار به وضوح بررسی و تجزیه و تحلیل می‌شود. درصورتی‌که مخارج سرمایه ای کمتر از درآمد عملیاتی باشد، نشان‌دهنده سودآوری واحد تجاری است، اما برعکس نیز امکان دارد که در محاسبه ارزش افزوده اقتصادی به وجود آید.

هدف اصلی EVA

استفاده از معیار ارزش افزوده اقتصادی یا EVA در تحلیل عملکرد مالی شرکت‌ها یکی از ابزارهای مهم برای ارزیابی سودآوری و ارزش ایجادشده توسط یک واحد تجاری است. این معیار تمرکز خود را بر روی محاسبه دقیق سود اقتصادی واقعی شرکت گذاشته و به ارائه نتایجی عددی مبتنی بر میزان سرمایه‌گذاری انجام‌شده در آن شرکت می‌پردازد. از طریق EVA، می‌توان به‌صورت واضح و دقیق، تأثیرات سرمایه‌گذاری‌ها و عملکرد مالی را در معیارهای اقتصادی ارزیابی کرد و روند توسعه یا نقاط ضعف مجموعه تجاری را شناسایی نمود.

یکی از اهداف اصلی محاسبه ارزش افزوده اقتصادی، توجه به سود اقتصادی و نه سود حسابداری واحد تجاری می‌باشد. این معیار به تحلیل میزان سودآوری نسبت به میزان سرمایه و بدهی‌های متعلقه می‌پردازد و در نتیجه می‌تواند به‌صورت کامل‌تر میزان کارایی مالی یک واحد تجاری را اندازه‌گیری نماید. از سوی دیگر، این رویکرد تفکیک کامل‌تری از هزینه‌های تامین مالی بدهی‌ها را در حسابداری ارائه می‌دهد.

ارزش افزوده اقتصادی به‌شدت به سمت مخارج سرمایه ای متمرکز است و می‌تواند در ارزیابی سودآوری یا زیان‌دهی شرکت‌های ثروتمند یا بزرگ تأثیرگذار باشد. به همین دلیل، دو هدف اصلی برای محاسبه ارزش افزوده اقتصادی توسط واحدهای تجاری مشخص می‌شوند: سود حسابداری و سود اقتصادی. این معیار به مدیران کمک می‌کند تا اهداف و محدودیت‌های اقتصادی مجموعه خود را به‌صورت کمی و تحلیلی مورد ارزیابی قرار دهند و تصمیمات بهینه در زمینه مدیریت مالی و افزایش ارزش ثروت سهام‌داران را اتخاذ کنند.

نسبت های مالی شرکت ها

نسبت‌های مالی شرکت‌ها ابزارهای کلیدی در تحلیل و ارزیابی عملکرد مالی آن‌ها محسوب می‌شوند. این نسبت‌ها با ارائه اطلاعات عددی و رقمی، امکان بررسی و تجزیه و تحلیل جوانب مختلف اقتصادی و مالی شرکت‌ها را فراهم می‌کنند.

نسبت سودآوری یا سودخالص به فروش

یکی از مهم‌ترین نسبت‌های مالی، نسبت سودآوری یا سودخالص به فروش است که نشان‌دهنده درصد سودی است که شرکت از فروش خود کسب می‌کند. این نسبت نقطه قوت و ضعف عملکرد مالی شرکت را نمایان می‌کند. نسبت سود به سرمایه گذاری های انجام شده (ROA) نیز ارتباط بین سود حاصل از سرمایه‌گذاری و سرمایه گذاری های انجام شده (دارایی ها) را نمایش می‌دهد.

نسبت‌های بدهی

نسبت‌های بدهی مالی نیز اطلاعات مهمی را فراهم می‌کنند. نسبت بدهی به سرمایه (Debt to Equity) نشان‌دهنده میزان بدهی نسبت به حقوق متعلق به صاحبان سرمایه است. این نسبت نقطه تعادل میان بدهی و حقوق صاحبان سرمایه را نمایش می‌دهد و افزایش آن ممکن است بر خطرات مالی اشاره کند.

نسبت‌های نقدی

نسبت‌های نقدی نیز در تحلیل مالی حائز اهمیت هستند. نسبت جریان نقدی به سود (Cash Flow to Profit) نشان‌دهنده تبدیل سود حاصل از عملکرد به جریان نقدی است و نقاط قوت و ضعف در مدیریت نقدی شرکت را مشخص می‌کند.

در نهایت، ترکیب صحیح و تعادلی از این نسبت‌ها، مدیران و سرمایه‌گذاران را قادر می‌سازد تا به‌طور جامع تر و درست‌تر به عملکرد مالی و اقتصادی شرکت‌ها نگریسته و تصمیمات بهینه‌تری را اتخاذ کنند.

نحوه محاسبه ارزش افزوده اقتصادی

برای اندازه‌گیری ارزش افزوده اقتصادی، می‌توان از روش‌های متعددی استفاده نمود، اما کارآمدترین آنها معمولا تعیین مقدار عددی بین قیمت محصول یا دارایی‌ها و هزینه سرمایه می‌باشد. در این راستا، محاسبه ارزش افزوده اقتصادی از طریق ضرب تفاضل میان بازده دارایی ها و درصد هزینه ساختار سرمایه در سرمایه ‌به کار گرفته شده کسب و کار صورت می‌پذیرد.

(سرمایه به کار گرفته شده)*(هزینه ساختار سرمایه – بازده دارایی ها(سرمایه گذاری ها) = ارزش افزوده اقتصادی

این روش محاسباتی، زمانی که سازمان بزرگ و دارای مجموعه گسترده‌ای است، نتایج قابل اطمینان‌تری ارائه می‌دهد. اما، در صورتی‌که واحد تجاری دارای ارزش زیادی از دارایی‌های پنهان باشد، نتایج فرمول ارزش افزوده اقتصادی ممکن است با خطاهایی همراه باشد و به نتایج مطلوبی دست ‌نیابد.

برای محاسبه سود اقتصادی، می‌توان از فرمول محاسبه ارزش افزوده اقتصادی استفاده کرد:

EVA = NOPAT – (WACC * CAPITAL)

که در آن:

NOPAT = سود عملیاتی خالص پس از کسر مالیات

CAPITAL = سرمایه به کار گرفته شده اعم از سرمایه گذاری های بلند مدت و سرمایه در گردش

WACC = میانگین موزون هزینه ساختار سرمایه

به‌طور کلی، استفاده از این فرمول به مدیران کمک می‌کند تا فرآیند محاسبه و اهداف اقتصادی مجموعه خود را به صورت عددی و تحلیلی مورد بررسی قرار دهند و تصمیمات بهینه‌تری در زمینه مدیریت مالی و افزایش ارزش ثروت سهام‌داران اتخاذ نمایند.

چرا از ارزش افزوده اقتصادی استفاده کنیم؟

در محیط شرکت یا پروژه‌های بزرگ و غول پیکر، شناختن اینکه میزان سود به دست آمده آیا بیشتر از هزینه‌های سرمایه ای است، امری بسیار حیاتی محسوب می‌شود. اگر یک شرکت یا پروژه دارای ارزش افزوده اقتصادی مثبت باشد، این به این معنی است که مقدار قیمت محصول یا دارایی‌ها بیشتر از هزینه اولیه سرمایه‌گذاری به فروش می‌رسد. در نتیجه، این سود اضافی همان “ارزش” است که به شرکت یا پروژه افزوده می‌شود.

معمولا، معادله استفاده شده برای تعیین مقدار سرمایه به کار گرفته شده در ارزش افزوده اقتصادی، شامل کل دارایی‌ها منهای بدهی‌های جاری است. این مقدار به راحتی در ترازنامه شرکت ثبت می‌شود و از فرمول اصلاح شده EVA = NOPAT – (WACC * (ASSET – Current Debt))

برای بیان عددی آن استفاده می‌شود.

اگر ارزش افزوده اقتصادی منفی باشد، این به این معنی است که ارزش ایجاد نمی‌شود و به جای آن، ارزش یا مقدار هزینه سرمایه‌گذاری شده به تدریج از بین می‌رود.

برای محاسبه ارزش افزوده اقتصادی، سود عملکردی پس از مالیات از هزینه تامین مالی کم می‌شود و اساسا میزان نقد تولید شده توسط پروژه یا شرکت با هزینه تامین مالی مقایسه می‌شود. این مفهوم نشان‌دهنده اهمیت بسیار زیادی برای تمام واحدهای تجاری است زیرا ارزش افزوده اقتصادی مثبت، سازنده و ارزش افزوده اقتصادی منفی، مخرب برای هر تجارتی است. باید به‌یاد داشت که این مدل برای شرکت‌هایی که دارای دارایی‌های پنهان هستند، ممکن است به‌عنوان یک ابزار مفید در بررسی ارزش افزوده اقتصادی نپردازد.

WACC چیست؟

تمام شرکت‌ها برای اجرای پروژه‌های تجاری خود نیاز به سرمایه مالی دارند که میانگین محاسبه شده هزینه سرمایه (WACC) را نمایانگر تامین این سرمایه از راه‌های مختلف می دانند. این راه‌ها شامل بدهی یا حقوق صاحبان سهام می‌شوند و هزینه محاسبه شده آن سرمایه در محاسبه ارزش افزوده خالص واحد تجاری تأثیر مستقیمی خواهد داشت.

سرمایه به کار گرفته شده شده به طور ساده میزان پولی است که برای تامین نیازهای مالی یک شرکت یا پروژه خاص استفاده می‌شود. WACC به عنوان میانگین هزینه سرمایه توسط یک شرکت تعیین می‌شود که انتظار می‌رود به سرمایه‌گذاران خود پرداخت کند. این هزینه از طریق وزن هر یک منابع مالی در ساختار سرمایه شرکت به دست می‌آید و در گزارش‌های مالی شرکت اعلام می‌شود.

به عنوان مثال، اگر ۸۰ درصد از پول مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری در نیروی کار و تجهیزات از حقوق صاحبان سهام جمع شود و ۲۰ درصد با استفاده از قرض یا وام تأمین گردد، در این صورت هزینه وام گیری کمتر از هزینه آورده صاحبان سهام خواهد بود.

ارزش افزوده اقتصادی و نسبت های مالی

ارزش افزوده اقتصادی (EVA) به عنوان یک مفهوم کلیدی در ارتباط با نسبت‌های مالی شرکت‌ها ظهور می‌کند. این معیار، تفاوت بین سود عملیاتی و هزینه سرمایه را نشان می‌دهد و به ما نمایی دقیق از ارزشی که یک شرکت ایجاد می‌کند، نشان می دهد. با تحلیل نسبت‌های مالی، مانند بازده سرمایه گذاری (ROI) و هزینه سرمایه (WACC)، EVA میزان سودآوری و کارایی سرمایه‌گذاری شرکت را تا حد زیادی ارزیابی می‌کند. این ارتباط نشان‌دهنده این است که چگونه بهینه‌سازی نسبت‌های مالی می‌تواند به ایجاد ارزش افزوده و بهبود عملکرد مالی شرکت کمک کند، که اهمیت بسزایی در تصمیم‌گیری مدیران و سرمایه‌گذاران دارد.

سخن پایانی

ارزش افزوده اقتصادی (EVA) به عنوان یک معیار مهم در ارزیابی عملکرد مالی شرکت‌ها مطرح است. این معیار اختلاف میان سود عملیاتی و هزینه سرمایه را محاسبه می‌کند و نشان می‌دهد آیا شرکت موفق به ایجاد ارزش افزوده است یا خیر. با توجه به نسبت‌های مالی شرکت، ارزش افزوده اقتصادی میزان سودآوری و بهره‌وری سرمایه گذاری را مشخص می‌کند. این ابزار تصمیم‌گیری برای مدیران است که از طریق بهینه‌سازی نسبت‌های مالی، بر تحقق اهداف مالی و افزایش ارزش سهامداران تأثیر گذارند.