افزایش ارزش شرکتها بر اساس بهینه سازی چرخه های نقدی شرکت
- مشاوره مدیریت ثروت اشخاص و شرکتها Wealth Management
- تشکیل پورتفوی و سبد سهام مناسب با حداکثر بازدهی و حداقل ریسک Portfolio Management
- ارائه تحلیل شرکت‌های بورسی و غیر‌بورسی Business Analysis
- محاسبه بازده و ریسک‌های مورد انتظار سرمایه‌گذاری‌ها Expected return & Risk
- تدوین طرح تجاری و تهیه گزارش‌های ارزیابی اقتصادی طرح‌ها F.S & B.P
چرخه نقدی چیست؟
چرخه تبدیل نقد شرکت معیاری است که بر حسب روز اندازه‌گیری و بیان می‌شود، که مدت زمانی را که طول می کشد تا دارایی های کوتاه مدت شرکت مانند پول های وصل نشده ناشی از فروش شرکت و همچنین موجودی های انبار و پول های پرداخت نشده بابت خریدهای شرکت به نقد تبدیل شوند را نشان می دهد. این چرخه را چرخه نقد و یا گاهی چرخه عملیاتی خالص می نامند، این چرخه تلاش می‌کند تا اندازه‌گیری کند که هر دلار ورودی خالص چه مدت در فرآیند تولید و فروش قبل از تبدیل شدن به وجه نقد گیر افتاده و خارج از کسب و کار است.
این معیار ارزیابی می کند که شرکت به چه مدت زمان نیاز دارد تا موجودی کالای خود را بفروشد، و چقدر زمان برای جمع‌آوری مطالبات صرف می‌کند و چقدر زمان برای پرداخت صورت حسابهای خود دارد.
چرخه نقد یا عملیاتی شرکت یکی از چندین معیار کمی است که به ارزیابی کارایی عملیات و مدیریت یک شرکت کمک می کند. روند کاهشی یا ثابت مقادیر این چرخه در دوره های متعدد نشانه خوبی است، در حالی که افزایش آن باید به بررسی و تجزیه و تحلیل بیشتر منجر شود و دلیل آن مورد بررسی قرار گیرد. افزایش میزان این چرخه سبب کمبودهایی در منابع نقدی شرکت خواهد شد.
مسلما میزان و متوسط عدد چرخه نقد در صنایع مختلف و کسب و کارهایی با عملیات گوناگون متفاوت خواهد بود و نمی توان بر اساس آن یک عدد بهینه برای همه کسب و کارها در نظر گرفت.
معادله چرخه نقد شرکت به شرح زیر است که درآن، چرخه نقد شرکت (CCT) برابر با تعداد روزهای گردش موجودی کالا و انبار (IT) به علاوه تعداد روزهای گردش وصول مطالبات (RT)، منهای تعداد روز های گردش پرداختنی های شرکت (PT) می باشد.
CCT = IT + RT – PT
در معادله بالا، گردش موجودی کالا (IT) و همچنین گردش وصول مطالبات (RT) از جنس دارایی های جاری بوده و کاهش در این دو سبب ورود وجه نقد به شرکت می شود و از طرفی گردش حسابهای پرداختنی (PT) شرکت از جنس بدهی های جاری بوده و کاهش در آن سبب خروج وجه نقد از شرکت می شود، لذا علامت آن در معادله منفی می باشد.
برای محاسبه چرخه نقد شرکت به اقلامی از صورتهای مالی گزارش شده شرکت نیاز داریم که عبارتند از:
درآمد (Sale) و بهای تمام شده کالای فروش رفته (CGS) از صورت سود و زیان
موجودی مواد و کالا (Inventory) در ابتدا و انتهای دوره زمانی در صورت وضعیت مالی شرکت
حساب های دریافتنی (RA) در ابتدا و انتهای دوره زمانی در صورت وضعیت مالی شرکت
حساب های پرداختنی (PA) در ابتدا و انتهای دوره زمانی در صورت وضعیت مالی شرکت
مرحله اول :
بر سطح موجودی مواد و کالا در انبار تمرکز می کند و نشان می دهد که چه مدت زمان طول می کشد تا کسب و کار موجودی های خود را بفروشد. این رقم با استفاده از گردش موجودی ها (IT) بر اساس روز محاسبه می شود. کمتر بودن این عدد ارجحیت دارد، زیرا نشان می دهد که شرکت به سرعت در حال فروش است و به معنای گردش مالی بهتر برای شرکت و کسب و کارش است.
برای محاسبه آن، مثلا برای یک دوره یکساله، میانگین موجودی ابتدا و انتهای دوره (جمع هر دو تقسیم بر عدد 2) را بر بهای تمام شده فروش شرکت تقسیم می کنند و سپس آن را در عدد 365 روز سال ضرب می کنند که نتیجه بیان گر گردش موجودی کالا به روز می باشد. به عنوان مثال عدد 10 یعنی موجود کالای شرکت هر 10 روز یکبار چرخش کامل دارد و در حقیقت به طور متوسط هر کالای شرکت 10 روز در انبار می ماند و سپس خارج می شود، کمتر بودن این عدد سرعت بیشتر فروش ها و انبار را نشان می دهد. ناگفته پیداست که اگر بهای تمام شده کالای فروش رفته را بر متوسط موجود کالای شرکت تقسیم کنیم، عدد حاصله تعداد گردش کامل موجودی کالا در طول دوره را نشان می دهد.
مرحله دوم :
بر فروش فعلی تمرکز می کند و نشان می دهد که چه مدت زمان طول می کشد تا پول نقد تولید شده ناشی از فروش جمع آوری شود. این رقم با استفاده از گردش وصول مطالبات (RT) محاسبه می شود که میانگین حساب های دریافتنی (جمع حسابهای دریافتنی ابتدا و انتهای دوره تقسیم بر 2) را بر درآمد یا فروش های اعتباری شرکت تقسیم می کند و نتیجه را در 365 روز سال ضرب می کند. همانند گردش موجودی کالا، این گردش نیز کمتر بودن عدد ارجحیت دارد، که نشان می‌دهد شرکت قادر به جمع‌آوری وجه نقد ناشی از فروش در مدت کوتاهی است و در نتیجه می تواند موقعیت نقدی خود را بهبود بخشد. ناگفته پیداست که اگر فروش های اعتباری شرکت را بر متوسط حسابهای دریافتنی شرکت تقسیم کنیم، عدد حاصله تعداد گردش کامل حسابهای دریافتنی در طول دوره را نشان می دهد.
مرحله سوم :
بر معوقات جاری قابل پرداخت برای کسب و کار یا همان حسابهای پرداختنی ناشی از خریدهای شرکت تمرکز می کند، این عدد پولی را که شرکت برای موجودی و کالاهایی که خریداری کرده و به تامین کنندگان فعلی خود بدهکار است را در نظر می گیرد و نشان دهنده بازه زمانی است که شرکت باید این تعهدات را پرداخت نماید. این رقم با استفاده از گردش پرداختنی ها (PT) محاسبه می شود که میانگین حساب های پرداختنی شرکت (جمع حسابهای پرداختنی ابتدا و انتهای دوره تقسیم بر 2) را بر خریدهای اعتباری شرکت تقسیم می کند و نتیجه را در 365 روز سال ضرب می کند. البته این را باید مدنظر قرار داد که چنانچه برای تحلیلگر، خریدهای اعتباری شرکت قابل احسا نبوده و در دسترس وی نباشد، می تواند به ناچار از عدد بهای تمام شده کالای فروش رفته (CGS) استفاده نماید؛ بالاتر بودن رقم این گردش ارجحیت دارد، چرا که نشان می‌دهد شرکت پول نقد را برای مدت طولانی تری نگه می دارد و دیرتر از شرکت خارج می کند، در نتیجه می تواند موقعیت نقدی خود را بهبود بخشد. ناگفته پیداست که اگر خریدهای اعتباری شرکت را بر متوسط حسابهای پرداختنی شرکت تقسیم کنیم، عدد حاصله تعداد گردش کامل حسابهای پرداختنی در طول دوره را نشان می دهد.
کلیه ارقام فوق به عنوان اقلام استاندارد در صورتهای مالی ارائه شده توسط یک شرکت پذیرفته شده در بورس به عنوان بخشی از گزارش سالانه و فصلی آن موجود است. همچنین سایر شرکتهایی که در بورس نبوده ولی از استاندارهای حسابداری پیروی می نمایند، اقلام مذکور در صورتهای مالی آن ها موجود است.
چرخه نقدی یا چرخه تجاری شرکت، نشان می دهد که چه مدت زمان طو ل می کشد تا پولی که ناشی از عملیات شرکت از کسب و کار خارج شده، مجددا به شرکت بازگردد.
آنچه که چرخه نقد می تواند به شما بگوید
افزایش فروش موجودی برای سود، راه اصلی شرکتها برای کسب درآمد بیشتر است. اما چگونه می توان چیزهای بیشتری را به فروش رساند؟ اگر پول نقد به راحتی در فواصل زمانی منظم در دسترس بنگاه اقتصادی باشد، آنگاه می توان فروش بیشتری را برای کسب سود به دست آورد، زیرا در دسترس بودن منظم و همیشگی سرمایه و وجه نقد منجر به تولید و فروش محصولات بیشتر می شود.
یک شرکت همواره می تواند محصولات خود را به صورت اعتباری و نسیه بفروشد که نتیجه آن ایجاد حساب های دریافتنی (RA) است. بنابراین، تا زمانی که شرکت حسابهای پرداختنی را پرداخت نکند و حسابهای دریافتنی را وصول کند، پول نقدی در شرکت نخواهد بود. بنابراین زمان بندی برای این موضوع یک جنبه بسیار مهم از مدیریت پول نقد است.
اساساً، چرخه نقد شرکت نشان می دهد که یک شرکت با چه سرعتی می تواند وجه نقد سرمایه گذاری شده را از ابتدا (سرمایه گذاری) تا پایان آن تبدیل به بازده به صورت نقدی کند. هرچه این چرخه کوچکتر یا به عبارتی ارتفاع آن کمتر باشد، بهتر است.
مدیریت موجودی، تحقق فروش و مدیریت پرداختنی ها سه عنصر کلیدی تجارت هستند. اگر هر یک از این موارد در اثر سوء مدیریت دچار مشکل شود این کسب‌وکار است که آسیب می‌بیند.
علاوه بر سایر معیارهای مالی، چرخه نقدی کسب و کار نشان می‌دهد که مدیریت شرکت تا چه اندازه از دارایی‌ها و بدهی‌های کوتاه‌مدت برای ایجاد و تخصیص مجدد وجه نقد استفاده می‌کند و توجه همگان را به سلامت مالی شرکت بر اساس مدیریت نقدی معطوف می دارد. چرخه مذکور همچنین به ارزیابی ریسک نقدینگی مرتبط با عملیات شرکت کمک شایانی می کند.
چرخه نقدی ممکن است نتایج معنی داری را به عنوان یک عدد مستقل برای یک دوره معین ارائه نکند. اما تحلیلگران از آن برای ردیابی یک کسب و کار در بازه های زمانی متعدد و مقایسه آن کسب و کار با رقبای خود استفاده می کنند. بررسی و ردیابی چرخه نقد یک شرکت در چندین فصل نشان می دهد که آیا کارایی عملیاتی آن بهبود یافته، حفظ شده و یا بدتر شده است.
هنگام مقایسه کسب و کارهای رقیب، سرمایه گذاران ممکن است به ترکیبی از عوامل مختلف برای انتخاب بهترین و مناسب ترین سرمایه گذاری نگاه کنند، اگر دو شرکت یکسان دارای ارزش و مولفه های مشابهی از نظر بازده دارایی ها (ROA) و بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) باشند، ممکن است تحلیلگران یکی از مواردی را که مورد توجه قرار می دهند، این باشد که شرکتی را انتخاب کنند که دارای کمترین میزان عدد در چرخه نقدی خود باشد.
مثالی از نحوه استفاده از چرخه نقدی
در برخی از صنایع و کسب و کارها استفاده از چرخه های نقدی چندان کارایی ندارد، مثلا در صنف صرافی ها که همواره مبادلات خود را به صورت نقد انجام می دهند و دارای حسابهای دریافتنی و یا پرداختنی خاصی نیستند، استفاده از این چرخه کاربردی ندارد. یا مثلا در برخی از کسب و کارهایی مانند کارگزاری های بورسی، که مبادلات مالی شان اغلب نقد است، چرخه های نقدی کاربرد تحلیلی چندانی نخواهند داشت.
برخی کسب و کارها هم گاهی دارای چرخه های نقدی منفی هستند، مثلا برخی از فروشگاه های آنلاینی که فروش های خود را به صورت اینترنتی انجام می دهند و قبل از اینکه کالایی را ارسال کنند، مبلغ آن را دریافت می کنند، همچنین ممکن است که تسویه مبالغ تامین کنندگان کالاهای خود را با مدت زمان طولانی تری تسویه کنند و از طرفی هم فاقد انبار کالا بوده و کالاها را از انبارهای اشخاص ثالث برای مشتریان خود ارسال می کنند.
وجود یک چرخه نقدی منفی در شرکت به جای اینکه هزینه ای برای شرکت باشد، به منبعی برای پول نقد تبدیل می شود.
برخی از تحلیلگران، وجود چرخه نقدی منفی در شرکت آمازون را عامل اصلی بقای آن در دوران حباب دات کام در سال 2000 میلادی می دانند.
چرخه تبدیل پول نقد در مورد مدیریت یک شرکت چه می گوید؟
هنگامی که یک شرکت – یا مدیریت آن – مدت زمان زیادی را برای جمع آوری حساب های دریافتنی معوق صرف می کند، موجودی کالای زیادی در انبار دارد و یا هزینه های خود را خیلی سریع پرداخت می کند، در حقیقت چرخه نقدی کسب و کار را طولانی تر می کند. چرخه نقدی طولانی تر به این معنی است که زمان بیشتری برای تولید و در اختیار گرفتن پول نقد نیاز است، که می تواند به معنای ورشکستگی برای شرکت های کوچک باشد.
و بالعکس هنگامی که یک شرکت پرداخت های معوق را به سرعت جمع آوری می کند، نیازهای موجودی انبار و موارد را به درستی پیش بینی می کند یا صورتحساب های خود را به آرامی و با مدت زمان بیشتری پرداخت می کند، در حقیقت چرخه نقدی را کوتاه می کند. چرخه نقدی کوتاه تر به این معنی است که شرکت سالم تر است. سپس می توان از پول اضافی برای خریدهای اضافی یا پرداخت بدهی معوق استفاده کرد.
بنابراین نکته ای که وجود دارد این است که شرکت ها می توانند به چرخه های نقدی کسب و کار خود به چشم یک منبع تامین مالی نگاهی بیاندازند، به این ترتیب که شرکتها می توانند با تلاش در جهت کاهش هرچند اندک ارتفاع چرخه های نقدی خود، منابع نقدی را که در این چرخه ها به دام افتاده است آزاد نمایند و تامین مالی خوبی را برای کسب و کار خود از درون خود شرکت ایجاد نمایند. این کار می تواند بر اساس مطالبی که عنوان شد، یعنی با مدیریت و کنترل صحیح بر وصولی ها، پرداختنی ها و موجودی های کالا و انبار شرکت صورت پذیرد.
به مشاوره مالی حرفه‌ای نیاز دارید؟
چرا به مشاور نیاز داریم؟
سرمایه‌گذاران بر‌اساس سطح ریسک‌پذیری خود به دنبال شناخت فرصت‌های سرمایه‌گذاری سودآورند و بازار سرمایه به‌عنوان یکی از بازارهای جذاب، پویا و متنوع می‌تواند پاسخگوی نیاز سرمایه‌گذاران از قشرهای مختلف باشد.